Die kragtige MeerKat -radioteleskoop naby Carnarvon in die Noord-Kaap het weer sy vermoëns onthul, wat die ontdekking van 49 nuwe gasryke sterrestelsels moontlik maak.
Van ‘n waarneming skaars meer as twee uur lank, was hierdie ontdekking, wat ook moontlik gemaak is deur die dienste wat deur die Inter-Universiteit Instituut vir Data-intensiewe Sterrekunde (IDIA) verskaf word, ver van verwagtinge, toe die oorspronklike bedoeling was om net een sterrestelsel te bestudeer.
Die navorsing is gepubliseer in Monthly Notices of Royal Astronomical Society.
’n Internasionale span sterrekundiges, onder leiding van dr Marcin Glowacki van die Curtin-universiteitsknooppunt van die Internasionale Sentrum vir Radio-astronomienavorsing (ICRAR) in Wes-Australië, het ten doel gehad om ’n enkele radiosterrestelsel te bestudeer.
Hierdie sterrestelsels straal radiogolwe uit as gevolg van oorverhitte materiaal wat om die supermassiewe swart gat in hul middel dwarrel.
Die span se doelwit was om die stervormende gas in hierdie sterrestelsel te ondersoek met behulp van die nuwe MeerKAT-radioteleskoop, wat die sensitiefste van sy soort vir hierdie studies is.
Alhoewel hulle geen stervormende gas gevind het in die sterrestelsel wat hulle bestudeer het nie, het Glowacki ander sterrestelsels ontdek terwyl hy die data ondersoek het.
Die MeerKAT-data is ontleed met behulp van die ilifu-wolkrekenaarstelsel wat deur IDIA by die Universiteit van Kaapstad (UK) ontwikkel en bestuur is.
Hierdie kragtige stelsel is ontwerp om sterrekundiges te ondersteun wat MeerKAT-wetenskap doen.
Boonop is CARTA en iDaVIE-v, sagteware wat ook deur IDIA by UCT ontwikkel is, ook gebruik om die data te visualiseer en uiteindelik hierdie nuwe sterrestelsels te openbaar.
Professor Patrick Woudt, tussentydse direkteur van IDIA, het gesê: “Ons is altyd baie bly om te sien hoe ons rekenaarfasiliteit die beste omgewing bied om ontdekkings soos hierdie te maak en in ‘n rekordtydskaal van data-insameling tot analise.”
Dr Lucia Marchetti, direkteur van die IDIA-visualiseringslaboratorium by die UK waar iDaVIE ontwikkel word, het bygevoeg: “Hierdie ontdekking toon ook die waarde van ons innoverende werk in datavisualisering wat ‘n unieke en ongekende meesleurende siening bied oor die data wat in staat is om die onverwagte te openbaar.”
In totaal is die gas van 49 sterrestelsels opgespoor, met elke vinding splinternuut.
Glowacki het gesê dit is ‘n goeie voorbeeld van hoe fantasties ‘n instrument MeerKAT is om die stervormende gas in sterrestelsels te vind.
“Ek het nie verwag om byna 50 nuwe sterrestelsels in so ‘n kort tydjie te vind nie,” het hy gesê. “Deur verskillende tegnieke in die vind van sterrestelsels te implementeer wat gebruik word vir ander MeerKAT-opnames soos LADUMA (Looking At the Distant Universe with the MeerKAT Array), kon ons al hierdie sterrestelsels opspoor en hul gasinhoud onthul waarmee MeerKAT so goed is.”
Die nuwe sterrestelsels het informeel die bynaam die 49ers gekry – ‘n verwysing na die 1849 Kalifornië goudstormloop mynwerkers.
Glowacki beskou die 49 nuwe sterrestelsels so waardevol soos goudklonte in ons naghemel.
Baie van die sterrestelsels is naby mekaar en vorm sterrestelselgroepe, met verskeie wat in die een waarneming geïdentifiseer is.
Veral drie sterrestelsels is direk met mekaar verbind deur hul gas.
Glowacki het gesê: “Hierdie drie is besonder interessant, want deur die sterrestelsels by ander golflengtes van lig te bestudeer, het ons ontdek dat die sentrale een baie sterre vorm. Dit steel waarskynlik die gas uit sy metgeselsterrestelsels om sy stervorming aan te wakker, wat kan lei tot die ander twee om onaktief te raak.”
Professor Ed Elson van die Universiteit van Wes-Kaapland, en ‘n mede-outeur van die referaat, het gesê: “Hierdie ontdekking beklemtoon die rou krag van die MeerKAT-teleskoop as ‘n beeldinstrument. Die metodes wat ons ontwikkel en geïmplementeer het om die 49ers te bestudeer, sal nuttig wees vir MeerKAT groot wetenskapopnames, sowel as kleiner waarnemingsveldtogte soos ons s’n.”
Hierdie bevinding is ook nie toevallig deur MeerKAT nie.
Onlangs het ‘n ICRAR-somerstudent, Jasmine White, wat saam met Glowacki gewerk het, gehelp om selfs meer gasryke sterrestelsels te vind in ander kort waarnemings wat deur MeerKAT gemaak is.
“Ons hoop om ons studies voort te sit en nog meer ontdekkings van nuwe gasryke sterrestelsels binnekort met die breër gemeenskap te deel,” het Glowacki afgesluit.
